Κατ' αρχήν για να αποφευχθεί μια τέτοια παρεξήγηση, θα πρέπει ο καθένας µας να γνωρίζει -αν θέλει να έχει σ' όλα τα κοινωνικοπολιτικά θέματα εποικοδομητική στάση και κριτική-, να είναι απαλλαγμένος από απολυτότητες και βεβαιότητες. Μ' αυτή την έννοια, τίποτε νέο δεν είναι πάντοτε καλό, όπως δεν είναι κακό οτιδήποτε παλαιό.
Όσοι ασχολούνται µε την Τ.Α. συνηθίζουν να μιλούν, όταν σχεδιάζουν μια νέα μεταρρύθμιση, για το μίζερο παρόν και παρελθόν της, υποσχόμενοι ένα ελπιδοφόρο μέλλον. Είναι όμως έτσι τα πράγματα ή είναι έτσι και αλλιώς; Αν ανατρέξει κάποιος στη βιβλιογραφία και μελετήσει την ιστορική διαδρομή της Τ.Α. στη χώρα μας, θα διαπιστώσει έκπληκτος, ότι, παρ όλα τα δεινά του ελληνικού έθνους, ο θεσμός έχει ένα ένδοξο παρελθόν, που κάποιοι το ξεχνούν µε την έννοια που το γνωρίζουν, όπως και αρκετοί που το αγνοούν.
Υπάρχουν εκπρόσωποι της Τ.Α που την υπηρετούν σε όλες τις βαθμίδες, είτε ως αιρετοί ή κατ' ανάθεση ως υπουργοί και γενικοί γραμματείς, καθώς και πολλά άλλα στελέχη που αυτοπροβάλλονται ως ταγοί και μεγάλοι μεταρρυθμιστές. Είναι όμως έτσι ή συνήθως επικρατούν αυτοί που βλέπουν το χώρο της Τ.Α ως όχημα για την εκπλήρωση προσωπικών φιλοδοξιών και την εξυπηρέτηση πολιτικών σκοπιμοτήτων;.
Ανατρέχοντας στην "Χάρτα" του Ρήγα Φεραίου, που γράφτηκε το 1797, 24 χρόνια πριν την Ελληνική Επανάσταση, διαπιστώνουμε ότι θεωρεί την αυτοδιοίκηση των επαρχιών ως απαραίτητη προϋπόθεση για την οικοδόμηση και τη χρηστή λειτουργία του κράτους, µε δημοκρατία βασισμένη στη συμμετοχή των πολιτών για δικαιοσύνη, αποκέντρωση και ισόρροπη ανάπτυξη.
Όσοι επιθυμούν λοιπόν να δρέψουν δάφνες για τη νέα μεταρρύθμιση στους ΟΤΑ, θα πρέπει να γνωρίζουν ότι δεν λένε και πολύ καινούργια πράγματα, αφού, 212 χρόνια μετά, τα προστάγματα και οράματα του Ρήγα παραμένουν ανεκπλήρωτα. Επίσης, καμιά μεταρρύθμιση στους ΟΤΑ δεν θα πετύχει, αν αγνοεί τον κινηματικό της χαρακτήρα και υποτιμά τον κοινωνικό, συμμετοχικό, αναπτυξιακό, προοδευτικό, οικολογικό, αποκεντρωτικό και πολιτισμικό της ρόλο.
Το ελληνικό κράτος από τη σύστασή του διαρκώς μεταρρυθμίζεται. Είτε βίαια και αιματηρά ή ειρηνικά και αναίμακτα. Στην πρώτη περίπτωση, η όποια μεταρρύθμιση επιβάλλονταν από τους εξωτερικούς ή εσωτερικούς νικητές, ενώ στη δεύτερη επιλέγεται από την πολιτική εξουσία και καλώς, οσάκις οι σύγχρονες ανάγκες το επιβάλλουν. Στην τελευταία 20ετία είμαστε μάρτυρες σε αλλεπάλληλες αλλαγές του αυτοδιοικητικού χάρτη και του θεσμικού πλαισίου των ΟΤΑ. Αλλαγές που αρχίζουν από τα μέσα της δεκαετίας του '80 µε τους πρώτους πιλοτικούς δήμους, της εθελοντικής συνένωσης γειτονικών κοινοτήτων. Στη δεκαετία του '90 ακολούθησε αρχικά η καθιέρωση της αιρετής νομαρχιακής αυτοδιοίκησης και, στη συνέχεια, η υποχρεωτική πλέον συνένωση με το σχέδιο «Καποδίστριας».
Κατά την ταπεινή μου λοιπόν άποψη, δεν προχωράμε σε δεύτερη, αλλά ουσιαστικά σε τέταρτη μεταρρύθμιση. Με αυτήν όμως τη συχνότητα γεννιούνται, εύλογα, απορίες και ερωτήματα, ακόμα και στον πιο καλόπιστο παρατηρητή, για το τι μεσολαβεί κάθε φορά και επιβάλλεται μέσα σε τόσο μικρά διαστήματα μια καινούρια αλλαγή. Η αποτυχία της προηγούμενης; Ο ανεπαρκής σχεδιασμός της; Ή, τέλος πάντων, τι συνταρακτικό μεσολάβησε που επιβάλλει µε εσπευσμένο τρόπο τη νέα μεταρρύθμιση «Καποδίστριας ΙΙ»;
Αν λοιπόν δεν απαντηθούν µε ειλικρίνεια και επάρκεια αυτά τα ερωτήματα, κανένας δεν θα πεισθεί για τις αγαθές προθέσεις του εγχειρήματος. Απεναντίας, η έλλειψη προοπτικής και αντοχής στον χρόνο των αλλαγών που προηγήθηκαν δείχνει ότι αυτοί που τις έκαναν δεν μπόρεσαν ή δεν θέλησαν να προσδώσουν στους ΟΤΑ, τον πραγματικό, αυτοτελή, αυτόνομο και αποκεντρωτικό τους χαρακτήρα. Αντίθετα, παρέμειναν όλα εκείνα τα αρνητικά στοιχεία εξάρτησης και ασφυκτικού εναγκαλισμού από την κεντρική εξουσία. Δεν μπορώ να ξεχάσω τις δεκαετίες του '60 έως '80, που τοπικοί βουλευτές και παράγοντες µας πληροφορούσαν εγγράφως για χρηματοδοτήσεις των κοινοτήτων µε την χαρακτηριστική φράση: «...δι ημετέρων ενεργειών». Αυτές οι παρεμβολές δουλικής εξάρτησης ουσιαστικά δεν καταργήθηκαν ποτέ, υπάρχουν μέχρι σήμερα, µε τη διαφορά ότι δε δηλώνονται εγγράφως.
Αν δεν σπάσει αυτό το «απόστημα», όσες αλλαγές και αν γίνουν, η Τ.Α θα συνεχίσει να αποτελεί το μακρύ χέρι του κράτους, καταδικασμένη να μετατρέπεται όλο και περισσότερο σε απορροφητήρα των κραδασμών της λαϊκής δυσφορίας και οργής. Όλοι οι πολίτες, αλλά ακόμα πιο πολύ όσοι-όσες υπηρέτησαν ή υπηρετούν την Τ.Α. µε την ιδιότητα επαγγελματικών ή αιρετών στελεχών, έχουν χρέος όχι μόνο να αγωνιούν, αλλά και να παρεμβαίνουν, γιατί το μέλλον του θεσμού είναι άρρηκτα δεμένο µε το μέλλον της κοινωνίας.
Σε ό,τι αφορά στον «Καποδίστρια ΙΙ», οι φόβοι και οι ενστάσεις δεν σχετίζονται με το αν πρέπει να προχωρήσει η εφαρμογή του, αλλά:
α) Με τη συγκυρία, ότι διανύουμε περίοδο εντεινόμενης οικονομικής κρίσης και το εγχείρημα απαιτεί χρήμα, αλλά και αρκετό χρόνο για να οργανωθεί και να αποδώσει, μέσα στο ανελαστικό περιθώριο μέχρι τις προσεχείς εκλογές, το εγχείρημα φαντάζει ως «Ηράκλειος άθλος».
β) Με το γεγονός ότι δεν έχει προηγηθεί καμία διαβούλευση ως προς την ανθρωπογεωγραφία των νέων Ο.Τ.Α, που να πείθει ότι διασφαλίζει τη συνοχή του κοινωνικού ιστού, η οποία απαρέγκλιτα πρέπει να χαρακτηρίζει τις τοπικές κοινωνίες.
Τέλος, κάτω από αυτές τις συνθήκες, υπαρκτός μοιάζει να είναι ο φόβος, ότι καραδοκεί ο κίνδυνος μετατροπής των τοπικών κοινωνιών σε απρόσωπες μάζες και σε κοινωνίες «πολτό», από το ενδεχόμενο όχι μόνο να μην προκύψει αποκέντρωση αλλά υπερσυγκέντρωση, που πολιτικά αποσκοπεί σε περισσότερο έλεγχο και εξάρτηση των περιφερειακών ΟΤΑ από την κεντρική εξουσία. Αυτός είναι ο φόβος για όλους τους πολιτικά υποψιασμένους πολίτες, που μέλλει να αποδειχθεί αν θα επιβεβαιωθεί ή όχι. Αν όμως αποδειχθεί, τότε θα είναι πλέον πολύ αργά.
Ο Σπύρος Κεφαλληνός είναι συν/χος ΟΤΑ, συνδικαλιστής και μέλος του ΣΥΝ Κέρκυρας.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου